ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Ο Σωματικός Ψυχοθεραπευτής για να διευκολύνει τη διαδικασία της ανάλυσης χρησιμοποιεί τεχνικές που εστιάζουν στο σώμα και ειδικότερα στο επίπεδο των σωματικών αισθήσεων που συχνά είναι έξω από την επίγνωσή μας. Μπορεί για παράδειγμα όταν ο αναλυόμενος αναφέρεται σε κάποιο συναίσθημα, να τον ρωτήσει σε ποια περιοχή του σώματος το νιώθει. Μπορεί να τον βοηθήσει να αποκτήσει μεγαλύτερη επίγνωση της στάσης που έχει το σώμα του ή κάποιας αυθόρμητης κίνησής του. Μπορεί να προτείνει σωματικές τεχνικές που σχετίζονται με την αναπνοή ή τη στήριξη του σώματος και να χρησιμοποιήσει το άγγιγμα για να ενισχύσει το θεραπευτικό αποτέλεσμα. Μπορεί επίσης να βοηθήσει τον αναλυόμενο να δίνει προσοχή στα όνειρα και σε αυθόρμητες εικόνες που παρέχουν κάποιο βαθύτερο νόημα για την επικοινωνία μεταξύ του σώματος και της ψυχής.
Αυτές οι τεχνικές διευκολύνουν το άτομο να έρθει σε απευθείας επαφή με τα συναισθήματα, τις αντιδράσεις και τους χαρακτηριστικούς τρόπους με τους οποίους σχετίζεται με τους άλλους και να το βοηθήσουν να εντοπίσει και να βάλει σε δράση νέες δυνατότητες.

Πολλές ιδιωματικές φράσεις υποδηλώνουν τη σωματική διάσταση της εμπειρίας. Για παράδειγμα, αναφερόμαστε στην ικανότητά μας να «παίρνουμε θέση», να «είμαστε γειωμένοι», να έχουμε μια αίσθηση στα σπλάχνα για κάτι, να έχουμε «ανοιχτή καρδιά», να «υψώνουμε ένα τείχος».

Στη Σωματική Ψυχοθεραπεία αυτά δεν είναι απλά μεταφορές. Είναι η πραγματικότητα της εμπειρίας μας που εκδηλώνεται στο σώμα μας. Συχνά αποτελούν κλειδιά για καθοριστικές αποφάσεις που πήραμε για τον εαυτό μας ή που πέρασαν ασυνείδητα σε μας μέσα από την οικογένεια ή την κουλτούρα. Για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι έμαθαν να συγκρατούν την έκφραση συναισθημάτων που δεν επιτρέπονταν στην οικογένειά τους. Κάποιοι έχουν την τάση να καταρρέουν, να αποσύρονται ή να αποφεύγουν τις προκλήσεις γιατί στο παρελθόν είχαν αποθαρρυνθεί.

Στη Σωματική Ψυχοθεραπεία, εξετάζουμε αυτές τις σωματικές στάσεις, τα μοτίβα έντασης ή αδυναμίας, επειδή σχετίζονται με τα κεντρικά ζητήματα της ύπαρξής μας και των εμπειριών μας. Η επεξεργασία όλων αυτών μας βοηθά να αναπτύξουμε την αυτογνωσία και να ανοίξουμε το δρόμο για νέους τρόπους ύπαρξης στη ζωή.

Για παράδειγμα, μια γυναίκα που δεν είχε ποτέ φωνή στην οικογένειά της, μπορεί να διερευνήσει πώς έμαθε να σφίγγει το λαιμό της, του ώμους και το σαγόνι προκειμένου να μείνει σιωπηλή. Καθώς επεξεργάζεται τα συναισθήματα που έχει για την οικογένειά της, μπορεί να μάθει πώς να φέρνει περισσότερη ενέργεια στο πάνω μέρος του σώματός της για να έχει τη δύναμη να λέει τη γνώμη της και να υπερασπίζεται τον εαυτό της. Παρόμοια, ένας άντρας που δυσκολεύεται να χαλαρώσει και να επιτρέψει στον εαυτό του να ξεκουραστεί, μπορεί να διερευνήσει πώς βάζει τον εαυτό του σε εγρήγορση στο σωματικό επίπεδο. Τότε μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι έμαθε να μπαίνει σε αυτή την κατάσταση εγρήγορσης από μικρό παιδί, για να μη νιώθει τον πόνο που βίωνε από την έλλειψη ανταπόκρισης του περιβάλλοντος. Αυτό θα του δώσει τη δυνατότητα να ανακαλύψει νέους τρόπους να υπάρχει με τον εαυτό του και με τους άλλους.

Η Σωματική Ψυχοθεραπεία δίνει έμφαση σε πολύ βασικές διαδικασίες της ζωής: πώς ερχόμαστε σε επαφή με τους άλλους, πώς διεκδικούμε και παίρνουμε αυτό που χρειαζόμαστε, πώς φτιάχνουμε όρια για να ορίσουμε τον εαυτό μας, πώς βλέπουμε τον εαυτό μας και πώς μας βλέπουν οι άλλοι, πώς οργανώνουμε το δυναμικό μας για να βγούμε έξω στον κόσμο και πώς επιστρέφουμε στον εαυτό μας για να ξεκουραστούμε και να αναπληρώσουμε τις ψυχικές δυνάμεις μας. Αυτές είναι βασικές διαδικασίες –σωματικές, συναισθηματικές, διαπροσωπικές και πνευματικές– που μπορεί να υποστηρίχτηκαν ή να τραυματίστηκαν στη ζωή μας. Είναι επίσης διαδικασίες που ο καθένας από εμάς μπορεί να αναπτύξει περαιτέρω, στο παρόν.

Όταν συμπεριλαμβάνουμε στην ψυχοθεραπεία το σώμα μας, το παρατηρούμε και το αφουγκραζόμαστε ως ένα πολύ μεγάλο εκφραστή του ασυνείδητου, εφόσον σε αυτό υπάρχουν καταγεγραμμένες όλες οι πρώιμες εμπειρίες. Το ζωντανεύουμε, το ξεκουράζουμε, το τρέφουμε, αφυπνίζουμε μέρη του και, μέσα από αυτά, μέρη της ψυχής μας που μπορεί να είναι αδρανοποιημένα ή αφανή. Έτσι, η σωματική δουλειά μπορεί να μας φέρει σε επαφή με βαθύτερους εσωτερικούς πόρους και μεγαλύτερες πρωτόγονες και αρχετυπικές δυνάμεις που παρέχει η ζωή.

Είτε τα θέματα που αντιμετωπίζουμε μας επηρεάζουν σωματικά, είτε συναισθηματικά, μια προσέγγιση που εξετάζει όλες τις πτυχές του εαυτού μας είναι πιο ολοκληρωμένος τρόπος δουλειάς. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μια πολύπλοκη σχέση με το σώμα τους και αρκετοί το θεωρούν σαν κάτι αποσυνδεδεμένο από τον Εαυτό. Δίνουν λίγη ή καθόλου προσοχή στο σώμα τους, βλέποντάς το σαν όχημα για τη ζωή και συχνά αποκτούν μια πιο συνειδητή σχέση μαζί του μόνο όταν αρρωσταίνουν.

Μια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση που μας βοηθά να εμβαθύνουμε στο σωματικό μας βίωμα, να παρατηρήσουμε τους τρόπους με τους οποίους εκφραζόμαστε μέσω της κίνησης και των χειρονομιών –που μπορεί κάποιες φορές να έρχονται σε αντίφαση με το πώς νομίζουμε ότι αισθανόμαστε– μπορεί να προσφέρει μια πολύ σημαντική ευκαιρία για επανασύνδεση.

Η δουλειά με το σώμα επιτρέπει μεγαλύτερη ποικιλία έκφρασης μέσω της κίνησης, του αγγίγματος ή της μεγαλύτερης επίγνωσης του τρόπου με τον οποίο το σώμα αποκαλύπτει μια αλήθεια πέρα από τους περιορισμούς της γλώσσας. Το σώμα διαθέτει μια έμφυτη σοφία που αν την χρησιμοποιήσουμε σαν οδηγό για το ευ ζην, μας δίνει τη δυνατότητα για μια πιο αρμονική συνύπαρξη με τον εαυτό μας και τους γύρω μας.

Η ιδιότητα του Μέλους σ’ έναν επαγγελματικό σύλλογο Σωματικών Ψυχοθεραπευτών, όπως είναι η ΠΕΣΩΨ και η EABP, εξασφαλίζει την επαγγελματική επάρκεια ενός Σωματικού Ψυχοθεραπευτή. Αυτό συμβαίνει γιατί για να γίνει κάποιος μέλος του επαγγελματικού συλλόγου, θα πρέπει να πληροί συγκεκριμένα κριτήρια αναφορικά με: την εκπαίδευση στη Σωματική Ψυχοθεραπεία και την προαπαιτούμενη εκπαίδευση σε ανθρωπιστικές σπουδές, την προσωπική ψυχοθεραπεία, την εποπτεία και την επαγγελματική άσκηση. Τα μέλη της ΠΕΣΩΨ υπόκεινται, επίσης, στον Κώδικα Ηθικής Δεοντολογίας που διέπει διεθνώς την άσκηση της Σωματικής Ψυχοθεραπείας.

Έτσι αν θέλετε να απευθυνθείτε σε κάποιον Σωματικό Ψυχοθεραπευτή, καλό είναι να επιλέξετε κάποιον που είναι μέλος ενός επαγγελματικού συλλόγου Σωματικών Ψυχοθεραπευτών.

Ένας επαγγελματικός σύλλογος θέτει τα Κριτήρια άσκησης της ψυχοθεραπείας και τον Κώδικα Ηθικής Δεοντολογίας για την προστασία των θεραπευόμενων. Εν προκειμένω, η ιδιότητα του μέλους της ΠΕΣΩΨ, υποδεικνύει πιστοποίησή του ως Σωματικού Ψυχοθεραπευτή από την Ευρωπαϊκή Ένωση Σωματικής Ψυχοθεραπείας (EABP) που σημαίνει ότι ο εν λόγω ψυχοθεραπευτής πληροί όλες τις προϋποθέσεις επαγγελματικής επάρκειας που θέτει η EABP και επιπλέον υπόκειται στον Κώδικα Ηθικής Δεοντολογίας της για την προστασία των θεραπευόμενων.

Το να είναι κάποιος εγγεγραμμένος/πιστοποιημένος σ’ έναν επαγγελματικό σύλλογο, σημαίνει ότι έχει την απαραίτητη εκπαίδευση-κατάρτιση και επαγγελματική εμπειρία που υπαγορεύει ο σύλλογος (σύμφωνα με διεθνείς προδιαγραφές), ως προαπαιτούμενο για την πιστοποίησή του ως έγκριτου επαγγελματία ψυχικής υγείας.

Το κλειδί στην επιτυχημένη ψυχοθεραπεία είναι να βρεις τον κατάλληλο ψυχοθεραπευτή για σένα.
Ανεξάρτητα από το πόσο καλός είναι ένας ψυχοθεραπευτής, η σχέση που αναπτύσσεις μαζί του μπορεί να καθορίσει την αποτελεσματικότητα της ψυχοθεραπείας. Χρειάζεται να νιώθεις ότι ο ψυχοθεραπευτής που έχεις επιλέξει σε κατανοεί αρκετά και ότι τον εμπιστεύεσαι αρκετά ώστε να σε βοηθήσει να διερευνήσεις και να βρεις λύσεις στα θέματα που αντιμετωπίζεις.

Η διάρκεια της ψυχοθεραπείας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως για παράδειγμα από το ποιοί είναι οι στόχοι σου, πόσο σύνθετη είναι η κατάσταση που βιώνεις, τι υποστήριξη έχεις από το περιβάλλον σου, τι επιζητάς από την ψυχοθεραπεία. Επιπλέον, κάθε άνθρωπος έχει τους προσωπικούς του ρυθμούς επεξεργασίας οπότε είναι αδύνατο να προσδιορίσουμε εξαρχής πόσος χρόνος θα χρειαστεί για να ολοκληρωθεί η ψυχοθεραπευτική διαδικασία.

Ο συνήθης ρυθμός συναντήσεων είναι μία φορά την εβδομάδα σε σταθερή μέρα και ώρα εκτός αν το άτομο έχει πολύ έντονη δυσφορία οπότε μπορεί να γίνουν 2 ή 3 συνεδρίες τη βδομάδα.

Η προστασία των προσωπικών σας δεδομένων είναι πολύ σημαντική. Οι ψυχοθεραπευτές είναι υποχρεωμένοι από το νόμο να κρατούν εμπιστευτικές τις πληροφορίες που μοιράζεστε μαζί τους, εκτός αν συντρέχει κάποια κατάσταση απειλητική για τη ζωή τη δική σας ή άλλων (π.χ. αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, κακοποίηση ανηλίκου ή ανήμπορου ατόμου).

Αν και δεν υπάρχει σαφής διαχωρισμός, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η συμβουλευτική αφορά περισσότερο την αντιμετώπιση ενός μόνο θέματος για ένα περιορισμένο διάστημα, ενώ η ψυχοθεραπεία συνήθως προσανατολίζεται σε βαθύτερη αναλυτική επεξεργασία γύρω από διάφορα βασικά θέματα που αφορούν το άτομο και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Ο Ψυχίατρος είναι ιατρός, που έχει ειδικευτεί στην ψυχιατρική και επομένως ο μόνος που μπορεί να συνταγογραφήσει. Το επάγγελμα του ψυχιάτρου είναι νομικά κατοχυρωμένο στην Ελλάδα και η άσκησή του απαιτεί τη σχετική άδεια από το Υπουργείο Υγείας. Η βασική του αρμοδιότητα είναι να κάνει την ψυχιατρική διάγνωση στηριζόμενος κυρίως στο Διαγνωστικό Στατιστικό Εγχειρίδιο για τις Ψυχικές Διαταραχές (DSM – V). Στη συνέχεια παρακολουθεί τον ασθενή που χρήζει φαρμακευτικής αγωγής με μια συγκεκριμένη συχνότητα και προσαρμόζει ανάλογα τη δοσολογία.
Ουσιαστικά, δηλαδή, ο ψυχίατρος απευθύνεται σε ασθενείς που η βαρύτητα της κατάστασής τους είναι αυξημένη και συνήθως είναι μη λειτουργικοί στην καθημερινότητά τους. Βεβαίως υπάρχουν και κάποιοι με πιο ελαφρά προβλήματα που μπορεί να χρειαστούν φαρμακευτική αγωγή για ένα μικρό χρονικό διάστημα, έπειτα από μια εξαιρετικά στρεσογόνα κατάσταση που βίωσαν.
Στην Ελλάδα, το πτυχίο ψυχιατρικής και η άδεια άσκησης ψυχιάτρου δεν προϋποθέτει εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία. Έτσι κάποιος ψυχίατρος είναι πιθανό να μην έχει κατάρτιση στην άσκηση ψυχοθεραπείας.

Ο Ψυχολόγος είναι εξ ορισμού αυτός που ερευνά τις ψυχικές και νοητικές λειτουργίες, τον ανθρώπινο ψυχισμό. Έχει δηλαδή στόχο να εξερευνήσει τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου και να κατανοήσει την ανθρώπινη συμπεριφορά μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι και τις γενεσιουργές αιτίες της.
Ένας από τους ορισμούς της ψυχολογίας λέει: “H Ψυχολογία είναι ο επιστημονικός κλάδος που ασχολείται με τη μελέτη των ψυχικών φαινομένων και λειτουργιών του ανθρώπου, ή αλλιώς, με την έρευνα της συμπεριφοράς του ανθρώπου. Ο όρος αυτός είναι σύνθεση δύο λέξεων, της «ψυχής» και του «λόγου». Η Ψυχολογία, ως ο λόγος περί της ψυχής, αποτελεί ένα σύστημα σκέψης, μελέτης και έρευνας που αφορά την υφή και την υπόσταση του ψυχικού χώρου και όσων συμβαίνουν σε αυτόν.” Οι ψυχολόγοι μπορούν αν θελήσουν να ειδικευτούν σε επί μέρους τομείς όπως: διάγνωση και θεραπεία ψυχικών διαταραχών (κλινική ψυχολογία), θέματα που σχετίζονται με την εκπαίδευση (σχολική ψυχολογία), την κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών (κοινωνική ψυχολογία) και την επαγγελματική ζωή π.χ. επαγγελματική εκπαίδευση, επιλογή προσωπικού, επαγγελματικός προσανατολισμός (εργασιακή ψυχολογία).
Το επάγγελμα του ψυχολόγου είναι νομικά κατοχυρωμένο στην Ελλάδα και η άσκησή του απαιτεί τη σχετική άδεια από το Υπουργείο Υγείας. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, «Ο ψυχολόγος στην άσκηση του επαγγέλματός του ερευνά και αξιολογεί την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του ανθρώπου και εργάζεται με τις καθιερωμένες αρχές και μεθόδους της Επιστήμης της Ψυχολογίας για την αξιοποίηση και βελτίωσή τους..» (άρθρο 1 του νόμου 991/79). Ο ψυχολόγος ασχολείται επίσης με την έρευνα της ψυχολογίας και τη διδασκαλία της σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Στην Ελλάδα, το πτυχίο ψυχολογίας και η άδεια άσκησης ψυχολόγου δεν προϋποθέτει εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία. Ο ψυχολόγος, λοιπόν, είναι πιθανό να μην έχει κατάρτιση στην άσκηση ψυχοθεραπείας. Όπως και να’ χει, ο ψυχολόγος δεν είναι ιατρός ούτε ψυχίατρος και δεν χορηγεί φάρμακα.

Ο Ψυχοθεραπευτής τέλος, είναι ένας ειδικός ψυχικής υγείας που έχει εκπαιδευτεί σε τουλάχιστον μία ψυχοθεραπευτική προσέγγιση και χρησιμοποιεί αυτή την κατάρτιση για να ασκήσει την ψυχοθεραπεία σε άτομα ή σε ομάδες, ζευγάρια και οικογένειες. Η εκπαίδευσή του είναι αυτόνομη, τουλάχιστον τετραετής και πληροί τα κριτήρια της πλήρους εκπαίδευσης. Είναι επί της ουσίας, αυτός που καλείται να αλληλεπιδράσει με το άτομο σε τακτική βάση και να το οδηγήσει με ασφάλεια στη λύση του προβλήματος. Ο ψυχοθεραπευτής έχει ως στόχο να βοηθήσει το άτομο να κατανοήσει καλύτερα τις δυσκολίες ή τη δυσφορία του και να συνειδητοποιήσει από που πηγάζουν. Επίσης, να το διευκολύνει να βρει πιο κατάλληλους τρόπους αντιμετώπισής τους και ενδεχομένως να κάνει αλλαγές στον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς του προς αυτή την κατεύθυνση. Η ψυχοθεραπευτική διαδικασία περιλαμβάνει τη διερεύνηση συναισθημάτων, πεποιθήσεων, σκέψεων και γεγονότων που σχετίζονται μ’ αυτά, συχνά απ’ την παιδική ηλικία και την προσωπική ιστορία του ατόμου. Αυτό γίνεται μ’ ένα δομημένο και ασφαλή τρόπο, δεδομένης της κατάρτισης και εμπειρίας του ψυχοθεραπευτή.

Το Βρετανικό Σύστημα Υγείας (NHS) διευκρινίζει ότι ο ψυχοθεραπευτής μπορεί να προέρχεται από το χώρο της ψυχιατρικής ή της ψυχολογίας, χωρίς αυτό να είναι δεσμευτικό. Πολλοί ψυχοθεραπευτές προέρχονται από άλλους επαγγελματικούς χώρους. Αυτό που καθορίζει την επαγγελματική επάρκεια του ψυχοθεραπευτή είναι η εξειδικευμένη –εις βάθος– εκπαίδευση, σε τουλάχιστον μία ψυχοθεραπευτική προσέγγιση.
Ο ψυχοθεραπευτής δεν είναι γιατρός ούτε ψυχίατρος και δεν έχει δικαίωμα συνταγογράφησης φαρμάκων. Αν χρειαστείτε φάρμακα θα σας παραπέμψει σε ψυχίατρο και θα συνεργαστεί μαζί του στη λεγόμενη Συνδυαστική Θεραπεία (φάρμακα και ψυχοθεραπεία).

Στην Ελλάδα δεν υπάρχει επίσημη αναγνώριση και κατοχύρωση του επαγγέλματος του ψυχοθεραπευτή από το Κράτος. Η Εθνική Εταιρεία Ψυχοθεραπείας Ελλάδας (ΕΕΨΕ) πιστοποιεί τους ελληνικούς εκπαιδευτικούς οργανισμούς στις επιμέρους προσεγγίσεις ψυχοθεραπείας, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση Ψυχοθεραπείας (EAP). Η αποφοίτηση από έναν πιστοποιημένο εκπαιδευτικό οργανισμό, εξασφαλίζει την απαραίτητη εκπαίδευση-κατάρτιση για έναν ψυχοθεραπευτή. Επιπλέον, η ιδιότητα του μέλους σ’ έναν επαγγελματικό σύλλογο ψυχοθεραπευτών διασφαλίζει περαιτέρω, την επαγγελματική επάρκεια ενός Ψυχοθεραπευτή, γιατί σημαίνει ότι ο εν λόγω ψυχοθεραπευτής πληροί όλες τις προϋποθέσεις κατάρτισης, ικανότητας, εμπειρίας που υπαγορεύει ο σύλλογος (σύμφωνα με διεθνείς προδιαγραφές) και επιπλέον υπόκειται στον Κώδικα Ηθικής Δεοντολογίας της για την προστασία των θεραπευόμενων.

Με γνώμονα τα ανωτέρω, συμπεραίνουμε πως για να είναι κάποιος ψυχοθεραπευτής είναι απαραίτητο:
● Να έχει ολοκληρώσει μια πλήρη ψυχοθεραπευτική εκπαίδευση σε αναγνωρισμένο εκπαιδευτικό κέντρο.
● Να έχει ολοκληρώσει και ο ίδιος την ψυχανάλυσή του ή κάποια άλλη μορφή ψυχοθεραπείας με εγκεκριμένο ψυχοθεραπευτή.
● Να έχει αποκτήσει την απαραίτητη εμπειρία κάνοντας εποπτεία με εγκεκριμένο επόπτη.

Κάποιοι θεραπευτές τέλος, τονίζουν πως εξίσου σημαντικό με την εκπαιδευτική και επαγγελματική κατάρτιση είναι να πρόκειται για έναν ισορροπημένο άνθρωπο με καλοσύνη και ηθικές αρχές.